Garkın Halayı

Sivas’ın köy Halaylarındandır. Garhın da denir. Başlangıç ve yürüyüş figürleri aynen Düz Halay’daki gibidir. Garkın, daha doğrusu Kargın Halayı’nın adları diğer Sivas Halaylarının üçlülük sırasıyladır. Ağırlama, sıktırma ve hoplatma.

Garkın Ağırlaması:

Başçeken’in ve son duranın ellerinde birer mendil bulunmak üzere oyuncular serçe parmaklarından kilitlenerek el ele dizilenirler.

Orta biraz geride, iki uc ilerde olursa da yürüyüş başladıktan sonra bu kavisli hâl düzelir. Garkın Halayı’nın yürüyüşleri yalnız ileri doğru değildir. Her ileri hareketin ardı sıra bir geri gidiş olur. Geri gidiş figürlerinde başçılık işi sonuncuya geçer. Neticede her iki baş oyuncusunun iyi Halaycılardan seçilmesine önem verilir ve ikisininde mendilli olmalarının sebebi budur.

Karkın Ağırlaması’nın ilk figürü yerinde yapılan ayak hareketleridir. Çalgı notanın A işaretli ilk kısmını çalarken ilk dörtlük zamanında sağ ayağın pençesi hafifçe yere vurur. İkinci zamanda yine sağ ayak belli belirsiz bir diz kırmasıyla yerden kesilir. Üçüncü dörtlükte tekrar yere konulur. Dörtte vücut sağ ayağa yükletilirken sol ayak pek az yerden kesilir. O anda oyun dizisinin sağdan yana hoş bir sallantı yaptığı görülür. Çalgı, ikinci ölçüye geçince aynı hareket bu sefer sol ayakla yapılır. İlk dörtlükte yerden kesili sol ayak hafifçe yere vurulur. İkincide yine sol ayak yerden kesilip, üçüncü de tekrar basılır. Dörtte gövde sola bindirilirken sağ ayaklar yerden kesilmiş bulunur. Dizinin bu defa da soldan yana güzel bir sallantı yaptığı görülür. A kısmının ikinci çalınışında aynı figür bir daha tekrarlanır.

Yürüyüşler:

Saz B işaretli ikinci kısma gelince oyuncular sağa döner ve sağ ayaklar bir adım ileri atılır. İkinci dörtlükte sağ diz tartıma uygun hafif ve hoş bir kırma yaparken sol ayaklar ileri atılmak üzere yerden kesilmiş bulunur. Üçüncü zamanda sağ ayaklar bir adım ileri atılır. Dörtte gövdeler sağ ayağa yüklenip sol diz tartımlı bir kırma yaparken, sağ ayak ileri atılmak üzere yerinden kaldırılır. Gelen ölçünün ilk dörtlük zamanında sollar bir adım daha ileri atarlar (Burası musikinin C kısmıdır). Sonra oyun tek çizgiyle gösterilen aralıkta olduğu gibi bir ileri, bir geri yürüyüşlerle devam eder. Arkasından baş oyuncunun bir işaretiyle saz Sıktırma’ya geçer. (Yani, oyuncular sol ayak pençesi üstünde geri dönüp, sağ ayaktan başlamak üzere ileri ve geri yürüyüşlerle Halayı devam ettirmişlerdi.)

Yukarıdaki tarife göre 3 adım ileri ve 3 adım geri gidilerek yapılan yürüyüş figüründe dizinin olduğu yerde kalması icap etmez. Bil’kis oyunun devamı müddetince oyuncuların alanda geniş bir daire çizerek dolaşabildikleri görülür ki, bunda birinci derecede Başçeken’in, ikinci derecede ise Soncul’un rolü olur. Başçeken, tam sağ dönmediği için oyun dizisi biraz sağa ileri gider. Soncul tam döndüğü için de nispeten fazlaca sola geri gidilmiş olur. Alanın dört tarafında da görünülebilmek kolaylığı böylece elde edilmiş olur. Başka bir deyimle bu dolanışlar çoğu zaman sağa yürünüşlerde adımların mesafelice atılması ve dönüşlerde kısaltılması suretiyle sağlanabilmektedir.

Sıktırma ve Hoplatma:

Musikisi tek ölçüden ibaret olan “Garhın Sıktırması”, Kızık Halayı’nın aynıdır. Musikisi tek ölçülük güzel bir motifin çeşitlemelerinden ibaret olan “Hoplatma”nın figürleri de Gızıh Hoplatmasında olduğu gibidir. (Garhın Sıktırması ezgisinin Düzhalay Yanlamasında geçen havayla tam bir benzerlik göstermesi dikkati çeker.)

Buna da bak

Girani

Bingöl’ün Genç ilçesinde Giranî oyunu davul zurnayla toplu halde, fakat ikişer ikişer oynanır. Bayram ve …

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir