İslamiyete hiç bir asırda kitle halinde intisap etmeksizin Kuman Türkleri gibi ve Orta Çağın derinliklerinden beri daime Hrıstiyan dininden kalmış görünen Besarabya Gagauzları, eski garip bazı siyasî propaganda telkinlerinin uğraşmalarına rağmen Gök Oğuz Türklerinden olduklarını hep bilmişler, dolaydaki türlü dillerin gündelik etkileri ortasında ev dili olarak yalnız Türkçe’yle yüzyılları aşmışlardır.
Musiki ve oyuna temas eden Gagauz m’nilerinden bazıları şunlardır:
1
Hay buzlara buzlara
Em atalım kazlara
Kazlar emi yeyince
Biz varalım kızlara
2
Hay buz o yana oynar
Buz altında kız oynar
Al kilimin altında
Gelinle güvey oynar.
3
Harmanda kuyu kazdım
Y’r okudu ben yazdım
Bir oynatma kız için
Öldüm bayılayazdım
4
Kapularda bağlama
Kara gözlüm ağlama
Yüklüktedir tambura
Gitmem buba kambura
5
Kemençe çala çala
Bindim bir ince dala
O ince dal kırıldı
Kızdan kıza vuruldum
6
M’nici başı mısın
Cevahir taşı mısın
Birkaç m’ni söylesem
Cebinde taşır mısın
7
Yavaş gel basa basa
Tahtalar oynamasa
Tahtalar oynamasın
Hasret kızlar duymasın
8
Yeşil kamış biçerim
Horu yanından geçerim
En güzelin seçerim
Kırmız şarap içerim
9
Yeşil kamış biçerim
Horu yanından geçerim
Bana bir kız ayırdım
Ayırdım da ne buldum.
Üşüdüm Oyunu:
Kız ve oğlanlar karşılıklı birer dizi teşkil ederler. Bir oğlan çocuğu kızlara dönerek (1) numarada gösterildiği üzere terennüme başlar. Kızlar da (2) numaralarına göre cevap verirler.
1. Üşüdüm, üşüdüm, al beni canım, üşüdüm
2. Kürkün giy, kürkün giy, al beni canım, kürkün giy
1. Kürküm yok, kürküm yok, al beni canım kürküm yok.
2. Alsana, alsana, al beni canım, alsana
1. Param yok, param yok, al beni canım, param yok
2. Çalsana, çalsana, a benim canım, çalsana.
1. Tutarlar, tutarlar, a benim canım tutarlar
2. Duydurtma, duydurtma, a benim canım, duydurtma
1. Asılırım, kesilirim, ben bu güzel kızı alırım
2. O güzelin, o dilberin adını bildirsene
1. Adı da, kendi de (meselâ) Zümbül”dır, gelse da
2. Nazlıdır, gizlidir, koçusuz (kılavuzsuz) o varamaz
Bunun üzerine adı söylenen kıza doğru ilerler. Onu kolundan tutup dışarı çeker ve şu şarkıyla “karşılama” oynamaya başlarlar.
Ahırdan atlar boşanır
Üstüne kızlar atılır
Güzeli böyle seçerler
Gül suyu üstüne serpilir
Ve oyun böylece sıra herkese gelip geçerek sona erinceye kadar sürer. (Bu oyun aynı ad ve şekliyle doğuda t’ batının Kuşadası’na kadar her bölgede vardır. İlkokullarda bu tanışıklığa binaen öğrencilere yaptırıldığı da vakidir.)
