Halk Oyunları Kataloğu

Akşehir ve dolayının gayet hoş kadın oyunları vardır. Türlü vesilelerle oyun yürütülmekle beraber kına gecesinin en başta gelen eğlencelerinden biri oyunlardır. Düz Oyun, Ağır Oyun, Galkıma, Kadın Zeybeği gibi tanınmışları vardır. Kına gecesinde o yıl bolluk olsun diye gelini de oynatırlar. Gelin oynarken etraftan başına paralar, şekerler atılır. Evlilik çağına …

Kars-Artvin’den Siirt dolayına doğru Akışta veya Hakışta kelimesi bozula bozula Siirt’te Karakuştani, Bitlis’te Halkuşta ve diğer mücavir doğu topraklarımızda daha da farklıca söylenişler edinmiş görünüyor. Karakuştani oyununun 4 veya 6 erkek tarafından çift çift ve el çırpmaca figürüyle karşılıklı oynandığını maddesinde anlattık. Yani, oyuncular karşılıklı her gerileyip tekrar yüz yüze …

Muş’un merkez ilçesinde, bu oyun iki erkek tarafından davul zurnayla oynanır. Esas figürü ‘el’ vurmacadır. Düğün ve bayramlarda her oyunu hazzın heyecanıyla seyreden halk bu oyunda heyecan da (çarpıntı, titreme) çeker. Çoğu oyuna katılmak ihtiyacını duyar ve katılır. Tarihi bir çeşittir. Adı, yer yer söyleniş farkları edinmiş olup Van’ın doğusundaki …

Kastamonu’nun Sepetçioğlu’dan sonra en fazla tuttuğu oyun budur. Yarım Çırdak oyununun değişik söylenişlerinden biridir.

Yalabık, sadece Bergama’nın Kozak yöresinde çalınan bir ezgi ve onun oyunudur. Adının köylüler tarafından “Yalabik” şeklinde telâffuz edildiği de olur. Kimi de Yalbik derler. Yalabık Zeybeği, çifterli yürütülür. Sekme ve sürekli çökmeleriyle ilgi çekici bir oyundur. Altı figürü vardır. Diğer oyunlardaki gibi 3-5 üzerine değil, 3-3 esasına göre yazılmıştır. İkinci …

Sivas’ın kadın veya erkek halay çeşididir. Erkeklerce oynanıldığı takdirde Düz Halay’ın Ağırlama kısmından farksızdır. Kadınlara gelince, onlar her tempoda bir ayak hareketi yaparak oynarlar. Sırası gelmişken, toplu oyunlarda kadın ve erkek hareketleri arasındaki bazı farklara işaret edelim: 1. Sivas kadınlarının halay çekişinde tef bulundurulması hiçbir zaman ihm’l edilmez. Onlarda oyunun …

Sivas ilinin doğu bölümünde ancak üç beş köyde bilinen sıra oyunlarındandır. Yahşi, güzel ve iyi demek olup Anadolu’da revaçtan düşmüşlüğüne karşılık, Azeri Türkçe’sinde ziyadesiyle kullanılan sıfatlardandır.

“Ova Yellemesi” tabirinin farklı söylenişi olarak bazı köylerde böyle deniliyor.

Karadeniz bölgesinin Türk Rum değişiminden önceki Rumlara ait olduğu bilinen oyun çeşitlerindendir.

Burası kara gözlünün, hilal kaşlının, ok kirpiklinin iklimidir. Suyu, havası böyle güzeller yetiştiriyor. Urfa ovası, kışın bile sıcaktır. Hele yazın adeta yanar. Benizleri konuk taşralılarda bile buğdaylaştırır. Bu yüzden türküsü de yanıktır. Türkü düzmeye “yakmak” derler… Oyunlardan önce, meydana çıkan davul-zurna giriş olarak bir Urfa havası vurur. Daha sonra hep …

Uludağ (Bursa) köylerinin ehil (usta) sanatçılarından on beş yıl evvel edinilen bilgilere göre, yörenin şimdiki köy oyunları, şüphesiz eski asırlardan hatıra ve motifler saklamak şartıyla yedi parça halindedir. 1. Köylü ve şehirli Güvendesi 2. Yüksek Oyun 3. Alçak Oyun 4. Kırık Oyun 5. Kız Havası 6. Cezayir : a) Yalnız …

Tapşin, iki elin birbirine tartıma göre vurulması demek olup alkış’ta aksine tartımsız ve sürekli el çırpılmasının takdir ediş sürekliliği söz konusudur.

Bingöl’ün Kigı ilçesinin Halhal köyünde sevilen oyunlardan biri de budur. Yalnız erkeklerce 2-8 kişiyle yürütülen sıra oyunlarındandır. Van’ın Erciş ilçesinde Tanzara Barı davul zurnayla 5-10 kişilik iki diziyle oynanılıp sırada kadınlar da yer alırlar. Aynı yörenin Edremit ilçesinde de keza iki grupla 3-30 kişi tarafından sıra sıra oynanılırsa da, burada …

Gümüşhane’nin merkez ilçesi hem Trabzon oyunlarının hem de Bayburt yanı oyunlarının buluşma yeri gibidir. Kimi davul zurna, kimi de kemençe eşliğiyle oynarlar. Güneyden sayılarak en fazla Tamzara ve Kürt’ün Kızı (Türk’ün kızı) kuzeyden olarak da Dik horan ve Titreme (Horanı) oynanır. Gümüşhane’nin ilçelerine geçildikçe çeşitler daha da artar. Mesela Kelkit …

Artvin’de istila yıllarının anı hatıralarından olarak türlü vesilelerle zaman zaman oynanan ve o kara günler devresinin halk için bir nevi temsilini de sürdüren Temaşa oyunu kırk küsur yıl önce Kafkasya’dan intikal etmiş olan bir çeşittir. Uzak asırlardaki sınırdaşlık dolayısıyla bu yörede yarım yamalak Gürcüce de konuşabilen tek tük yaşlı köylülerin …

Güney Tahtacılarında bugün saz (çalgı) çalanlar pek azalmıştır. Çaldıkları sazlar; Cura ve Gıbrıs Kemane gibi iki üç halk çalgısıdır. Türküler, hemen çoğunlukla Bektaşi koşmaları, nefesleridir. İçel Tahtacıları bayramlarda, düğünlerde Mengi (bazı yörelerde ez cümle “bu arada” Balıkesir’de buna Bengi derlerse de bu şekilce de yer yer farklar görülmüştür) oyununu yürütürler. …

Karaman’ın Bardas köyünde “Sağa Zebbak” oyunu erkeklerce toplu olarak oynanılan ve yarı sportif bir hareket çeşididir.

Karaman’ın Mastat köyünde “Sağa Zanbak” oyunu yarı sportif mahiyetinde bir çeşittir.

Safranbolu yöresinin düğünlerinde saz takımı zilli maşa, darbuka, tef ve bir de türkücülerden ibarettir. Yaşlı kadın statü ve ekonomileri eş değer kadınları karşı karşıya getirerek oyun oynamalarını sağlar. İki kadın karşılıklı dururlar. Vücutlarında hiçbir hareket yoktur. Sadece kollarını aşağı yukarı indirip kaldırarak çalgıya ayak uydurmaya geçerler. Bu oyunun havası, çeşitli …

Bar havalarındandır.