ÇOCUK VE OYUN:
Miniminiyi oyalamak maksadıyla anne veya büyükannenin elleri üstünde yavruya yaptırdığı hareketlerde bazen raks unsurcuğu bulunabildiğini herkes bilir. Kimi çocuğun sağ kolunu biraz yukarıya kaldırarak elini bileği üzerinde iki tarafa döndürürken yavrunun dikkatini sesinin hususi âhenkli şu sözlerinde tartımla toplamaya çalışır:
Alaylı yavrum alaylı
Maşrapası kalaylı
Kimi de bebeği elleriyle havaya kaldırıp avucu üstünde tartımla döndüre döndüre farkında bile olmadan ilk dans duygusunu ona aşılar. Yine oyalamak üzere çocuğa ilk verilen “çıkıçıkı” çalgısında da ayrıca ritim imkânı ve sapında bir düdüğü vardır ki bunların ustası da önce ister istemez annenin kendisidir. Yukarıdaki vezinli sözlerle geçen basma kalıp mükerrer “alaylı” kelimesi büyük çocukların Alay adlı oyunlarından ve Halaylardan başka bir şey olamayacağı açıktır. Yani, anne kendi çocukluk oyun hatıralarının zevkine yavruyu farkında olmadan kışkırtıyor demektir. Türk anasının aynı yolda başkaca tekerlemeleri de vardır. Mesela;
Alaylı yavrum alaylı
Alaylı da bulaylı…
cümlesi derin intikallerden kalma olup Türklük dünyası dışındaki emsal âdetlerden farklı hareketlerdir.
Oyun ve tartımın ilk sevincini böylece anne kucağında edinen çocuk, konuşup yürümeyle başladıktan sonra da akranının oyun halkasında yer alıp tekerlemeleri sıçraşmaların deveranına dalmış olacaktır. Bu çağda, tekli oyundan ziyade sıra oyununun iş görmesi dikkati çeker.
Büyüklere ait metrûk (terkedilmiş) eski çağ oyunlarının bazen çocuk oyunları arasında hâlâ yaşamakta bulunması düşündürücü bir gerçekliktir.
Bu bölüm hazırlanırken Kültür Bakanlığı, Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü yayınlarından, Müzikolog ve Folklorcu Mahmut Ragıp Gâzimihâl’in 15 defterden oluşan “Yurt Oyunları Kataloğu” adlı çalışmasının Nail TAN ve Ahmet ÇAKIR tarafından baskıya hazırlanması ile oluşan 3 ciltlik “TÜRK HALK OYUNLARI KATALOĞU” adlı eserden faydalanılmıştır. Eseri oluşturanlara teşekkürü borç biliriz. Bu kaynak Kültür Bakanlığı sitesinden alınmıştır..
